قورت دادن پیچ ایمپلنت

اگر پیچ ایمپلنت را به‌طور ناخواسته قورت دادید، جای نگرانی جدی وجود ندارد؛ چرا که در بیشتر موارد این اتفاق بدون عارضه خاصی سپری می‌شود و پیچ ظرف ۲۴ تا ۷۲ ساعت به‌صورت طبیعی از دستگاه گوارش دفع خواهد شد. با این حال، مراجعه فوری به پزشک جهت بررسی وضعیت ضروری است تا اطمینان حاصل شود پیچ وارد مجاری تنفسی نشده و محل قرارگیری آن مشخص گردد. معمولاً تشخیص با استفاده از تصویربرداری انجام می‌شود و در اغلب موارد تنها نیاز به پیگیری و تحت نظر بودن وجود دارد و نیازی به مداخلات جراحی نخواهد بود. در ادامه این مقاله به‌ترتیب بررسی می‌کنیم که این وضعیت چگونه رخ می‌دهد، چه اقدامات فوری باید صورت گیرد، روش‌های تشخیص و درمان کدام‌اند، چه پیامدهای احتمالی می‌تواند به همراه داشته باشد و در نهایت چگونه می‌توان از بروز چنین حادثه‌ای پیشگیری کرد.

اقدامات فوری در لحظه قورت دادن پیچ ایمپلنت

لحظه‌ای که پیچ قورت داده می‌شود، انگار زنگ خطر به صدا درمی‌آید؛ ولی مهم‌ترین کار این است که خونسرد باشید؛ ترسیدن فقط اوضاع را بدتر می‌کند. در این لحظات حساس، کارهای زیر باید انجام شود:

• دندانپزشک باید سریع کار را متوقف کند.
• دندانپزشک باید سریع بیمار را چک کند تا مطمئن شود پیچ در مجاری تنفسی (نای) نرفته است. سرفه‌های شدید، نفس‌تنگی یا کبودی می‌تواند نشانه خطر باشد.
• اگر شک دارید پیچ در نای رفته است، سرفه کردن می‌تواند کمک کند؛ ولی این کار باید با احتیاط و زیر نظر متخصص باشد.
• دندانپزشک باید با آرامش و خیلی واضح به بیمار توضیح بدهد که چه شده است.
• حتی اگر بیمار هیچ مشکلی در نفس کشیدن ندارد، باید سریع به یک دکتر عمومی یا اورژانس برای بررسی بیشتر مراجعه کند.

درمان: صبر کنیم، زیر نظر بگیریم یا سریع اقدام کنیم؟

نوع درمان در صورت بلعیدن پیچ ایمپلنت به چند عامل بستگی دارد: محل قرارگیری پیچ، اندازه آن و وجود یا عدم وجود علائم بالینی.

۱. پیگیری و تحت نظر بودن

این روش شایع‌ترین رویکرد درمانی است، به‌ویژه زمانی که پیچ کوچک بوده و بیمار هیچ علامت خاصی نداشته باشد.

• پزشک به بیمار توصیه می‌کند حرکات روده و دفع را بررسی کرده و مدفوع خود را برای مشاهده خروج پیچ کنترل کند (معمولاً ظرف ۲۴ تا ۷۲ ساعت).
• مصرف مواد غذایی پرفیبر و نوشیدن مایعات فراوان می‌تواند به خروج سریع‌تر پیچ کمک کند.
• بیمار باید به علائمی نظیر درد شکم، تهوع، استفراغ، تب یا خونریزی گوارشی توجه کند و در صورت بروز هرکدام از این نشانه‌ها فوراً به پزشک مراجعه نماید.

۲. جراحی یا مداخله فوری

نیاز به جراحی بسیار نادر است و تنها در شرایطی انجام می‌شود که پیچ باعث انسداد کامل، سوراخ‌شدگی دستگاه گوارش یا خونریزی شدید شده باشد و امکان خروج آن با روش‌های غیرتهاجمی وجود نداشته باشد. این وضعیت یک اورژانس پزشکی محسوب می‌شود و باید بدون تأخیر تحت درمان قرار گیرد.

به نقل از سایت PubMed Central (PMC):

Usually instruments entered the GI tract pass asymptomatically and atraumatically within 2 days to 4 weeks. However there are many potential sites for impactions, among them the ileocecal valve is the most common site. Approximately seventy five percent of perforations occur at or near this site or at the rectosigmoid junction

معمولاً ابزارهایی که وارد دستگاه گوارش می‌شوند، بدون علامت و بدون آسیب در مدت ۲ روز تا ۴ هفته دفع می‌گردند. با این حال، نقاط متعددی وجود دارد که احتمال گیر کردن جسم در آن‌ها بیشتر است؛ شایع‌ترین آن‌ها دریچه ایلئوسکال است. حدود ۷۵ درصد سوراخ‌شدگی‌ها در همین ناحیه یا در محل اتصال رکتوسیگموئید رخ می‌دهند.

پیامد های قورت دادن پیچ

معمولاً این پیچ‌ها از جنس تیتانیوم هستند؛ فلزی که با بدن انسان سازگاری بالایی دارد. به‌همین‌دلیل، قورت دادن پیچ ایمپلنت در اغلب موارد خطر جدی ندارد. البته شکل و اندازه پیچ عامل مهمی است؛ چون ممکن است در مسیر گوارش ایجاد مشکل کند. بااین‌حال، بیشتر مواقع این اتفاق بدون عارضه جدی پشت سر گذاشته می‌شود.
در بیشتر موارد، پیچ قورت داده‌شده، در مری، بعد معده و بعد روده می‌رود. دستگاه گوارش ما انگار برای رد شدن چیزهای کوچک و صاف ساخته شده است. پیچ ایمپلنت هم معمولاً به‌اندازه‌ای کوچک هست که راحت از این مسیر رد شود.

ممکن است چه مشکلاتی پیش بیاید؟

گیر کردن (انسداد): در موارد خیلی نادر، پیچ ممکن است در جاهای باریک دستگاه گوارش، مثل مری، خروجی معده، یا پیچ‌وخم‌های روده کوچک گیر کند و راه را ببندد. این اتفاق بیشتر در بچه‌ها یا کسانی که مشکل آناتومیکی دارند پیش می‌آید.

سوراخ کردن: لبه‌های تیز یا رزوه پیچ، مخصوصاً اگر بزرگتر باشند، می‌توانند به دیواره‌های مری، معده یا روده آسیب بزنند و در موارد خیلی نادر، باعث سوراخ شدن بشوند. این یک وضعیت اورژانسی است که نیاز به جراحی فوری دارد.

خونریزی: آسیب به دیواره داخلی دستگاه گوارش می‌تواند باعث خونریزی بشود که معمولا به‌صورت مدفوع سیاه یا خون روشن در مدفوع دیده می‌شود.

عفونت: سوراخ شدن می‌تواند باعث عفونت در شکم (پریتونیت) بشود.

چطور پیچ ایمپلنت را پیدا کنیم؟

پس از قورت دادن پیچ یکی از اجزای ایمپلنت دندان، نخستین اقدام پزشک تعیین دقیق محل قرارگیری آن است. این مرحله معمولاً با استفاده از تصویربرداری انجام می‌شود:

• رادیوگرافی ساده (اشعه ایکس): رایج‌ترین و ابتدایی‌ترین روش؛ تیتانیوم پیچ به‌خوبی در اشعه ایکس دیده می‌شود.
• رادیوگرافی قفسه سینه: برای اطمینان از عدم ورود پیچ به مجاری تنفسی (نای یا ریه‌ها).
• رادیوگرافی شکم: برای دنبال کردن مسیر پیچ در دستگاه گوارش؛ گاهی نیاز است چند تصویر در زمان‌های مختلف گرفته شود تا حرکت پیچ مشاهده شود.
• سی‌تی‌اسکن: در صورتی که رادیوگرافی اطلاعات کافی ارائه ندهد یا احتمال آسیب‌هایی مانند سوراخ شدن وجود داشته باشد، سی‌تی‌اسکن تصاویر دقیق‌تری از موقعیت پیچ و بافت‌های اطراف فراهم می‌کند.
• آندوسکوپی: اگر پیچ در مری یا معده گیر کرده باشد و نیاز به خارج کردن سریع آن باشد، آندوسکوپی بهترین گزینه است. در این روش، یک لوله نازک و منعطف مجهز به دوربین از دهان وارد مری و معده می‌شود و پیچ قابل مشاهده و در صورت امکان با ابزارهای مخصوص خارج می‌گردد.

پیشگیری از افتادن پیچ ایمپلنت

اتفاقی مثل افتادن قطعه‌ای کوچک در حین درمان، ممکن است برای هر کسی پیش بیاید؛ اما با کمی دقت و رعایت اصول ایمنی می‌توان از آن جلوگیری کرد. همیشه گفته‌اند پیشگیری بهتر از درمان است و اینجا هم دندانپزشک و بیمار هر دو نقش مهمی دارند. در طول انجام مراحل ایمپلنت دندان با رعایت چند نکته ساده در روند درمان، می‌توان احتمال قورت دادن پیچ ایمپلنت را به حداقل رساند.
برای دندانپزشکان:

• استفاده از رابردم: این محافظ لاستیکی، دندان مورد نظر را جدا می‌کند و جلوی افتادن چیزهای کوچک را به گلو می‌گیرد.
• گاز و مکش قوی: گذاشتن گاز پشت دهان و استفاده از مکش قوی می‌تواند کمک کند چیزهای کوچک جمع بشوند.
• دقت و تمرکز بالا: وقتی با اجزای کوچک ایمپلنت کار می‌کنید، باید حسابی حواستان جمع باشد.
• آماده کردن بیمار: توضیح دادن مراحل به بیمار و آموزش این‌که چطور همکاری کند (مثلاً یک‌هو قورت ندهد).
• استفاده از نخ دندان یا نگهدارنده: بستن نخ دندان به اجزای کوچک یا استفاده از ابزارهای خاص برای این‌که نیفتند.

برای بیماران:

• سعی کنید موقع درمان آرام باشید و حرکات ناگهانی انجام ندهید.
• به حرف‌های دندانپزشک در مورد اینکه چطور بنشینید و همکاری کنید، خوب گوش کنید.
• اگر احساس ناراحتی یا نیاز به قورت دادن دارید، به دندانپزشک بگویید تا کار را متوقف کند.

همیشه گفته‌اند پیشگیری بهتر از درمان است و اینجا هم دندانپزشک و بیمار هر دو نقش مهمی دارند. مراجعه به بهترین متخصص ایمپلنت دندان در تهران می‌تواند تجربه درمان را ایمن‌تر و مطمئن‌تر کند.به گفته دکتر Resnik در ImplantPracticeUS:

Numerous clinical strategies exist to avoid ingestion or aspiration of objects during dental implant procedures. It is imperative the dental implant clinician integrate specific prevention treatment techniques and protocols to minimize the possibility of aspiration or ingestion of implant components. Unfortunately, there is no one technique that will guarantee this complication from occurring; however, extreme caution should always be exercised.

راهکارهای بالینی متعددی برای جلوگیری از بلعیدن یا وارد شدن اشیاء به مسیر هوایی در حین انجام ایمپلنت‌های دندانی وجود دارد. ضروری است که دندان‌پزشک ایمپلنت، تکنیک‌ها و پروتکل‌های خاص پیشگیری را در روند درمان خود به کار گیرد تا احتمال بلع یا استنشاق قطعات ایمپلنت به حداقل برسد. متأسفانه هیچ تکنیک واحدی وجود ندارد که بتواند این عارضه را به طور کامل پیشگیری کند؛ با این حال، همواره باید نهایت احتیاط به کار گرفته شود.

چگونگی قورت دادن تاج دندان

تاج‌های دندانی، پروتزهایی که بر روی دندان درمان‌شده یا ایمپلنت (پایه فلزی در استخوان فک) نصب می‌شوند، معمولاً به‌طور محکم ثابت شده و در برابر نیروهای شدید جویدن مقاومت بالایی دارند. با این حال، در برخی موارد لق شدن ایمپلنت یا شل شدن تاج می‌تواند باعث شود پروتز در جای خود باقی نماند و احتمال بلع ناخواسته آن افزایش یابد.

دلایل رایج شل شدن یا افتادن تاج یا پیچ ایمپلنت عبارت‌اند از:

• رعایت نکردن صحیح پروتکل نصب یا بروز خطا از سوی دندان‌پزشک.
• عدم پایبندی به توصیه‌های مراقبتی دندان‌پزشک، به‌ویژه در روزهای ابتدایی پس از نصب.
• وارد شدن ضربه یا تروما، مانند افتادن، ضربات فیزیکی یا تصادف.
• ابتلا به بیماری‌های دندانی که موجب کاهش پایداری پروتز می‌شوند.
• مصرف مواد غذایی سخت یا چسبناک که می‌توانند تاج را از جای خود خارج کنند.
• استفاده طولانی‌مدت از تاج، که در نتیجه آن مواد چسباننده به مرور زمان قدرت نگهدارندگی خود را از دست می‌دهند.

این مشکل بیشتر در تاج‌های موقت رخ می‌دهد، زیرا این پروتزها برای مدت کوتاه طراحی شده‌اند و چسب مورد استفاده در آن‌ها قدرت نگهدارندگی کمتری دارد.

چگونگی قورت دادن پیچ ایمپلنت

علاوه بر تاج، بلع ناخواسته پیچ ایمپلنت نیز ممکن است رخ دهد. علت افتادن پیچ ایمپلنت می‌تواند ناشی از اتفاقات غیرمنتظره‌ای باشد که در طول جای‌گذاری اجزای ریز ایمپلنت رخ می‌دهد. دلایل افتادن این جسم کوچک می‌تواند موارد زیر باشد:

• قورت دادن ناخواسته توسط بیمار.
• حرکت ناگهانی بیمار مانند سرفه، عطسه یا تکان دادن سر که پیچ را از دست دندان‌پزشک یا ابزارش به گلو بیندازد.
• نشستن نامناسب بیمار که مسیر به سمت گلو را باز می‌کند.
• عدم استفاده از محافظ‌هایی مانند رابردم، که مانع افتادن اجسام کوچک می‌شوند.
• لرزش کوتاه و غیرقابل پیش‌بینی دست دندان‌پزشک.
• کار نکردن درست ابزارهای نگهدارنده پیچ.

با رعایت پروتکل‌های دقیق نصب، مراقبت‌های پس از درمان و استفاده از محافظ‌ها، می‌توان خطر لق شدن ایمپلنت و بلع ناخواسته تاج یا پیچ را به حداقل رساند.

سخن پایانی

بلع ناخواسته پیچ ایمپلنت، هرچند ترسناک به‌نظر برسد، در بیشتر موارد بدون عارضه جدی سپری می‌شود و با رعایت چند نکته ساده قابل مدیریت است. مراجعه فوری به پزشک برای بررسی محل دقیق پیچ، حتی در صورت نبود علائم، ضروری است و معمولاً پیچ ظرف ۲۴ تا ۷۲ ساعت به‌صورت طبیعی دفع می‌شود. تنها در موارد نادر نیاز به مداخله جراحی یا آندوسکوپی وجود دارد. برای کسانی که نگران خطرات احتمالی ایمپلنت هستند یا تمایل دارند از بروز چنین اتفاقاتی پیشگیری کنند، روش های جایگزین ایمپلنت دندان مانند پروتزهای ثابت یا متحرک، بریج‌های دندانی یا درمان‌های ارتودنسی می‌توانند گزینه‌های ایمن‌تری باشند. این روش‌ها علاوه بر کاهش ریسک بلع اجزای ریز، مراقبت و پیگیری ساده‌تری دارند.

سوالات متداول

• ممکن است پیچ به ریه یا مجاری تنفسی برود؟

احتمال آن بسیار کم است، اما در صورت بروز سرفه شدید، تنگی نفس یا کبودی، این موضوع باید فوراً بررسی شود.

• اگر پیچ دیر دفع شود، چه خطراتی ممکن است داشته باشد؟

در موارد نادر ممکن است انسداد، سوراخ‌شدگی یا خونریزی ایجاد شود. به همین دلیل پیگیری و نظارت پزشکی ضروری است.

• آیا مصرف غذا یا آب می‌تواند باعث حرکت پیچ به سمت اشتباه شود؟

معمولاً مصرف مایعات و غذاهای پرفیبر به عبور راحت‌تر پیچ کمک می‌کند، اما رعایت مراقبت و پیگیری پزشک الزامی است.

• آیا همه بیماران نیاز به عکس‌برداری دارند؟

بله. حتی اگر بیمار هیچ علامتی نداشته باشد، تعیین دقیق محل پیچ با رادیوگرافی یا در صورت نیاز سی‌تی‌اسکن ضروری است تا از ورود پیچ به مجاری تنفسی یا گیر کردن آن جلوگیری شود.

• آیا پیچ می‌تواند باعث عفونت یا التهاب شود؟

در بیشتر موارد خیر، زیرا پیچ‌های تیتانیوم سازگاری بالایی با بدن دارند. اما در صورتی که پیچ باعث سوراخ‌شدگی یا گیر کردن طولانی شود، احتمال عفونت یا پریتونیت وجود دارد که نیاز به درمان فوری دارد.

• آیا مصرف داروهای خاص می‌تواند به حرکت سریع‌تر پیچ کمک کند؟

معمولاً پزشکان توصیه می‌کنند از داروهای ملین یا حرکت‌دهنده روده با نظر متخصص استفاده شود تا پیچ سریع‌تر دفع شود، اما مصرف خودسرانه داروها می‌تواند خطرناک باشد.

• آیا ورزش یا فعالیت بدنی پس از بلعیدن پیچ توصیه می‌شود؟

فعالیت‌های سبک و عادی مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما ورزش شدید یا حرکات شدید شکمی ممکن است پیچ را در محل نامناسبی گیر بیندازد و باید تا دفع کامل پیچ از فعالیت‌های شدید خودداری شود.